می‌گویند هیچ حادثه‌ای همچون قتل آرشیدوک فرانتس فردینانت، وارث تاج‌وتخت پادشاهی اتریش‌ـ‌مجارستان، و همسرش سوفی در ژوئن ۱۹۱۴ چنان آثار فاجعه‌باری برجا نگذاشته است. لیکن آیا به‌راستی ماجراجویی جوانی صرب تنها عامل بروز جنگی عالم‌گیر بوده است یا بسی پیش‌تر رقابت‌های آشکار و پنهان امپراتوران و پادشاهان اروپایی، ملی‌گرایی افسارگسیخته و مطامع استعماری قدرت‌های بزرگ زمینه‌ساز نبردهای متفقین و نیروهای مرکزی در گالیپولی، ایپْر و بسیاری مناطق دیگر شده بود. جنگ جهانی اول علاوه بر خسارات جانی و مالی سرسام‌آوری که نصیب ملل درگیر جنگ کرد، طومار چند امپراتوری و دودمان سطلنتی بزرگ را در آلمان، اتریش‌ـ‌مجارستان، روسیه و ترکیه درهم پیچاند تا ناقوس گسست قطعی با نظم دیرپای قرون گذشته را به‌صدا درآورد. قربانیان اصلی همچون همیشه مردم و به‌خصوص جوانانی بودند که به‌قول رادیِرد کیپلینگ فریفتۀ سخنان پوچ «پدران» خود شدند.
