درست از همان روزهایی که برای اولین بار رضاشاه تصمیم گرفت ایران را متجدد کند، مسالهٔ پوشش زن ایرانی به عنوان گزینهٔ اصلی نمایش گام برداشتن به سوی مدرنیزاسیون مطرح شد؛ گزینهای که چهار دهه بعد با اجباری کردن حجاب در انقلاب ۵۷ دوباره بدل به ملموسترین عنصر تغییر در حاکمیت ایران شد. در واقع «کشف حجاب» مناقشهبرانگیز بودنش را از دست نداد و همیشه در سرنوشت زن ایرانی باقی ماند.
به نظر تاریخنگاری همیشه در ایران بر مدار دولتها میچرخیده و به این ترتیب مساله کشف حجاب هم یکی از آن روایتهای دولتمدار شده است. در میان پژوهشهای تاریخی که در چند سال اخیر از سوی نهادهای غیردولتی منتشر شده است، یکی از جامعترین پژوهشها که در عین حال فشرده و پاکیزه نیز هست، کتاب کوچک « کشف حجاب؛ بازخوانی یک مداخله مدرن» نوشته فاطمه صادقی است که با کمترین حشو و زوائد به بررسی این مقوله پرداخته است. آنچنان که از عنوان کتاب پیداست نویسنده در این اثر به بازخوانی یک مداخله مدرن پرداخته است، مداخلهای که به زعم نویسنده هر چند مدت آن کوتاه بود اما تاثیرات آن چنان پردامنه ماند که همچنان بررسی آن برای درک شرایط حاضر هم میتواند حائز اهمیت باشد.
فاطمه صادقی در این کتاب سعی میکند از داوریهای یکسویه فاصله بگیرد و در عین حال ریشهها و تحلیل درستی در اینباره به خواننده ارائه بدهد. او حتی در بررسی انگیزهها و ایده اولیهٔ این ماجرا هم سعی کرده است روایتهای مختلف را بررسی کند، برخلاف تصور عمومی که رضاشاه بعد از دیدار با آتاتورک و سفر به ترکیه یک شبه قزاقها را فوج فوج روانه کرد تا حجاب و روبند از سر و صورت زنان بکشند، عناصر دیگر دخیل در این تصمیمگیریها را هم مطرح و بررسی کرده است.
صادقی در این جستار، بازخوانی این ریشهها را روشنتر میکند و تا آستانۀ انقلاب ۵۷ این تاثیرگذاری را پیش میآورد: «بخش مهمی از تاثیرات این مداخله را باید در سیاستهای متضاد آن پس از انقلاب اسلامی در بهمن ۱۳۵۷ جستوجو کرد که با مشروعیتزدایی و اعتبارزدایی از کشف حجاب پهلوی و گفتارهای برآمده از آن همراه بود.»
بازخوانی یک مداخله ی مدرن: کشف حجاب
نویسنده: فاطمه صادقی گیوی
ناشر: نشر نگاه معاصر
تاریخ اتنشار: ۱۳۹۲
۱۰۶ صفحه