کتاب حاضر فصلی است در بیان خلقت از رساله‌ی جسمانیات و طبیعیات در کیفیت تکوین حیوانات و بیان اصناف آن‌ها. این کتاب در مجموع رساله‌ی بیست‌ودوم از رسائل اخوان‌الصفاست. در این رساله همه‌ی حیوانات از دد و دام و وحوش و طیور و حشرات، که از ستم آدمیان سخت به جان آمده‌اند، نزد پادشاه پریان به دادخواهی آمده‌اند.
نماینده و وکیل هر صنف سرگذشت محنت‌آلود خود را با عباراتی فصیح و مستدل بیان می‌کند، پادشاه پریان برای بررسی ادعای آن‌ها به سخن‌شان نیک گوش می‌دهد و با دیگران رای می‌زند و نظر و رأی هریک از نزدیکان خود را می‌پرسد. آدمیانی هم که در محکمه حاضرند حقانیت خود را در تسخیر حیوانات و برتری خود بر آنان بیان می‌کنند.
محکمه سرانجام رأی خود را می‌دهد.