از معاصران نخستین پژوهنده ای که درباره رودکی، پدر شعر فارسی، تلاش مهمی از خود نشان داد، و برخی لحظات زندگی این شاعر بزرگ و زبان آور را از زیر غبار روزگار بیرون کشید، علامه محمد قزوینی بود‏.‏ پس از او استاد سعید نفیسی در اواخر نخستین دهه قرن شمسی حاضر، کتاب دیوان اشعار پراکنده رودکی را با پاره ای توضیحات منتشر ساخت‏.‏ استاد نفیسی بر اساس اطلاعات قزوینی و توضیحات تذکره نویسان مطالعه و تحقیق دامنه داری را آغاز کرد و دیوانی را از رودکی با شرح زندگانی شاعر منتشر ساخت که کتاب حاضر از روی آن و نیز دیوان رودکی که ی‏.‏براگینسکی ‏(‏ اداره انتشارات دانش، مسکو ۱۹۶۴)‏ منتشر شده تدوین و تنظیم شده است‏.‏