آنچه را كه من در بيست و هفت ـ هشت سال پيش بيشتر به حس در مي‌يافتم، اكنون مي‌توانم به شرح بگويم، به ويژه كه اكنون حرف‌هاي او را به صورتِ نوشتار در دست داريم و مي‌توانيم با درنگ بخوانيم. اين مجموعه‌يِ سخن‌راني‌هايِ وي نشان مي‌دهد كه مسأله تنها بي‌نظمي و پريشان‌گويي نبود، بلكه مشكل از جايِ بسيار ژرف‌تري آب مي‌خورد. هر كسي كه با ادبيّاتِ فلسفي و عرفاني و زبان و اصطلاحات آن‌ها آشنا باشند، با يك نگاه مي‌تواند اين كتاب را حاصلِ پريشان‌انديشيِ يك ذهنِ بيمار بداند. باچنين برداشتي به آساني مي‌شود آن را نديده گرفت و به كناري انداخت. با اين همه، از كالبدشكافيِ "انديشهِ"يِ فرديدي در اين كتاب به دودليل نمي‌بايد گذشت. يكي از اين نظر كه لازم است او را از ياد نبريم بلكه بهتر بشناسيم. زيرا كسي‌ست كه بيش از بيست سال، آن‌هم در بحراني‌ترين سال‌هايِ گذارِ تاريخيِ ما، سر راست و ناسر راست. بر ذهنيّتِ بخشي با اهمّيت از جامعهيِ روشنفكريِ ما حكومت كرده است. از اين راه، همچنين خود را او جامعهيِ خود را، و معنايِ حضورِ "تفكّر" و "فلسفه" را در آن، در يك دوران بهتر مي‌توانيم شناخت. و ديگر از اين نظر كه كالبدشكافيِ انديشه‌يِ فرديدي مي تواند نشان دهد كه اين جنازه از چه بيماري‌اي رنج مي‌برده و چرا مرده است. و اين به عنوانِ تمرين و تجربه در زمينه‌يِ علم ِ "پزشكيِ روح" برايِ ما سودمند تواند بود!