هیولای هاوکلای پنجمین رمان ریچارد براتیگان است که در سال ۱۹۷۴ در نیویورک منتشر کرد. این رمان که تلفیقی از رمان‌های وسترن و گوتیک است و از مهم‌ترین مضامین دوره‌ی نخست آفرینش ادبی نویسنده، یعنی «عشق به بدویت» و نقد «رؤیای آمریکایی» نشان دارد. آرزوهای جاه-طلبانه‌ی پروفسور هاوکلاین، همان رؤیای آمریکایی است که در این داستان، چنان‌ که خواهید دید، به یک هیولا با سویه‌های اهریمنی و سرانجام به شر محض تبدیل می‌شود.
هیولایی که برخی منتقدان، آن را به تمثیلی از علم‌باوری خوشبینانه‌ی انسان غربی در آغاز قرن بیستم و برخی آن را به توانایی انسان در تخییل و تخیل تعبیر کرده‌اند. این اثرِ تمثیلی و هزل‌آمیز در واقع، از سه بخش یا سه کتاب تشکیل شده است: کتاب اول یک داستان وسترن و کتاب سوم یک داستان گوتیک بر گرته‌ی اثری به نام «شکار سنارک» نوشته‌ی لویس کرول، نویسنده‌ی «آلیس در سرزمین عجایب» است. کتاب دوم که بر محور یکی از مهم‌ترین مضامین ادبیات فانتاستیک، یعنی موضوع «همزاد» شکل می‌گیرد، جهان دوبعدی وسترن را به جهانِ پیچیده‌ی گوتیک پیوند می‌دهد. به‌رغم این پیچیدگی‌ها، داستانی که براتیگان روایت می‌کند، سرگرم‌کننده و مشحون از طنز و مطایبه و در مجموع، بسیار خوش‌خوان است. در کتاب سوم، زبان پیچیده‌تر و دیالوگ‌ها، در مجموع، مجرد و نمایشی می‌شود اصولاً یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های آثار براتیگان این است که جنس زبان، با تحول شخصیت‌ها و دگرگونی فضاها تغییر می‌کند.