کریستف بالایی پژوهشگر و استاد ادبیات و زبان فارسی در فرانسه، رئیس سابق انجمن ایرانشناسی فرانسه در تهران و مترجم آثار ادبی فارسی به فرانسوی، درگذشت. وی در معرفی گنجینۀ ادبیات معاصر ایران در فرانسه نقش بسزایی داشت و از مؤلفین متد ویژۀ آموزش زبان فارسی به فرانسه‌زبانان بود.
کریستف بالایی (Christophe Balaÿ) ادیب و پژوهشگر نام آشنای فرانسوی، استاد پیشین زبان و ادبیات فارسی در فرانسه و مترجم برجستۀ آثار شاخص ادبیات معاصر ایران به زبان فرانسوی، پس از یک دوره بیماری در سن ٧٣ سالگی در جنوب فرانسه درگذشت.
کریستف بالایی در سال ۱۹۴۹ در فرانسه به دنیا آمد و پس از گذراندن تحصیلات خود در رشتۀ ادبیات فرانسه، به واسطۀ موضوع پایان‌نامه‌اش که دربارۀ «داستان‌های هزار و یک شب» بود با زبان فارسی آشنا و سخت دلبستۀ آن شد؛ به طوریکه تصمیم به آموختن این زبان گرفت و تا پایان عمر، زندگی خود را وقف پژوهش، تدریس و معرفی ادبیات معاصر ایران نمود.
وی در سال ۱۹۷۹ از دانشگاه «نانتر» پاریس در مقطع دکترای ادبیات تطبیقی فارغ التحصیل شد و در همان سال از «موسسه ملی زبان‌ها و تمدن های شرقی» پاریس (اینالکو)، موفق به دریافت دیپلم زبان فارسی شد.
کریستف بالایی پس از آن با دریافت بورسیه ای برای پروژه‌ای تحقیقی به ایران آمد. وی در مدت زمان اقامت چهار سالۀ خود در ایران از سال ۱۹۷۹ تا سال ۱۹۸۳، نخست به‌عنوان پژوهشگر و در دوره ای دیگر پس از آن از سال ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۲ در مقام رئیس «انجمن ایرانشناسی فرانسه در تهران» که در سال ١۹۴۷ توسط هانری کُربَن تأسیس شده بود، به مطالعه در زمینۀ ادبیات معاصر فارسی پرداخت و در مرکز انتشارات فعال در این انجمن، بر انتشار کتاب ها و مقالاتی دربارۀ ایران نظارت داشت.
از جمله آثاری که در دورۀ ریاست کریستف بالایی در مرکز انتشارات «انجمن ایرانشناسی فرانسه در تهران» منتشر شد، می توان به «ابومسلم نامه» به اهتمام حسین اسماعیلی در چهار جلد و نیز «شرح شطحیات» (شامل گفتارهای شورانگیز و رمزی صوفیان) اثر روزبهان بقلی شیرازی، اشاره کرد.
همچنین یکی دیگر از مهم‌ترین کتاب‌های او که به مثابۀ مرجعی در زمینۀ ادبیات فارسی معاصر به شمار می رود، «پیدایش رمان فارسی» نام دارد که در سال ۱۹۸۸ در پاریس منتشر شد. این کتاب مدتی بعد توسط مهوش قویمی و نسرین خطاط، در ایران ترجمه شد و توسط انجمن ایرانشناسی فرانسه در تهران انتشار یافت که مورد استقبال بسیار دوستداران ادبیات فارسی قرار گرفت.
کریستف بالایی تدریس زبان و ادبیات فارسی در موسسۀ زبان های شرقی پاریس (اینالکو) را در سال ۱۹۸۹ آغاز کرد. وی این تجربه را سرآغازی برای ترجمۀ آثار ادبی ایرانی می دانست و گفته بود: «تدریس زبان فارسی باعث پیشرفتم در این زبان شد و خیلی زود متوجه شدم که کار نقد ادبی جدی در یک زبان خارجی باید بر پایه ترجمه انجام شود و بدون ترجمه هیچ معنایی ندارد. برای همین شروع کردم به ترجمه و سال‌ها ترجمه کردم.»
کریستف بالایی در کنار چندین دهه تدریس زبان فارسی و تألیف کتاب هایی آموزشی در این زمینه برای فرانسه زبانان، نقش منحصر به فردی در معرفی ادبیات معاصر ایران در فرانسه داشت و آثار ادبی شاخص بسیاری از نویسندگان ایران را به زبان فرانسه ترجمه کرد.
از جمله آثار ادبیات فارسی معاصر که کریستف بالایی به زبان فرانسوی ترجمه کرده است، می توان به رمان «شاه سیاهپوشان» اثر هوشنگ گلشیری، «کلنل» نوشتۀ محمود دولت آبادی، گزیده ای از داستان های کوتاه صادق هدایت با عنوان «مردی که نفسش را کشت»، «زنان بدون مردان» اثر شهرنوش پارسی پور، «رازی در کوچه ها» نوشتۀ فریبا وفی، و «داستان های شهر جنگی» نوشتۀ حبیب احمدزاده، اشاره کرد.
او همچنین تمام رمان های زویا پیرزاد از جمله «چراغ ها را من خاموش می کنم»، «طعم گس خرمالو»، «یک روز مانده به عید پاک»، «عادت می کنیم» و «مثل همۀ عصرها» را نیز ترجمه کرده است.
وی همچنین علاوه بر ترجمۀ آٍثاری از صمد بهرنگی و جلال آل احمد، مجموعه ای از اشعار یدالله رویایی را با نام «من، گذشته، امضا» با همکاری آرش جودکی و عاطفه طاهایی به زبان فرانسه ترجمه کرده است.
کریستف بالایی همچنین ثمرۀ پژوهش های چندین سالۀ خود را در قالب مقاله ها و کتاب‌هایی دربارۀ شناخت ادبیات معاصر ایران، به زبان فرانسوی به چاپ رسانده است که علاوه بر آثار یاد شده، کتاب «بحران آگاهی ایرانی» از آخرین تألیفات وی در این زمینه محسوب می شود که در سال ۲۰١٧ توسط انتشارات لارماتان در پاریس به چاپ رسیده است.
