مجموعۀ حاضر مشتمل است بر سه بخش. در بخش‌های اول و دوم تحقیق‌ها و تحلیل‌های مؤلف در شرح و بیان جلوه‌هایی از ادبیات منظوم و منثور فارسی آمده است: آثار مولانا، نظامی گنجه‌ای، فخرالدین اسعد گرگانی، سعدی، جامی، وحشی بافقی، ملک‌الشعراء بهار، کیکاوس بن اسکندر، خواجه نظام‌الملک، نصرالله منشی، نظامی عروضی و شماری دیگر. در بخش سوم نیز مؤلف به نکته‌هایی درخور توجه در شناخت لحظه‌هایی از تاریخ ایران، و شرح زندگی چند تن از استادان و فرهنگ‌اندیشان توجه کرده است. دکتر محمدجعفر محجوب (۱۳۷۴-۱۳۰۳)، استاد سرشناس و توانمند ادبیات فارسی در ۴۵ نوشتۀ این کتاب با زبانی روان و بیانی رسا به شناخت برگ‌هایی از ادبیات فارسی و فرهنگ ایران پرداخته است. کتاب خاکستر هستی با نوشته‌ای از بزرگ علوی، نویسندۀ نامی دربارۀ دکتر محجوب، و نیز گفت‌وگویی با خود دکتر محجوب آغاز می‌شود.