یلدا قدمتی به درازای تاریخ این مرز و بوم کهن دارد و تنها یک شب نشینی نیست و راز و رمزهای بسیاری در آن نهفته است رازهایی که پژوهشگران سعی در پرده برداشتن از آنها داشته و دارند. علی بلوکباشی مردم‌شناس پیشکسوت این بار در کتابی با عنوان «شب یلدا» روایتگر داستان ها، اسطوره ها و آیین های این جشن ملی شده و هر آنچه را که باید از یلدای کهن سال بدانیم در اختیارمان قرار داده است. بلوکباشی در مقدمه اثر خود می‌نویسد ایرانیان و همه مردم سرزمین هایی که در حوزه فرهنگ ایرانی زندگی می‌کنند شب آغاز فصل زمستان را در یک دور فصلی از دور کیهانی طبیعت در زمان گردش فصل پاییز به فصل زمستان جشنی گرفته و می گیرند. نقش و تاثیر این برگشت طبیعی در حیات اجتماعی و اقتصادی مردم با واکنش های گوناگون به صورت رفتارهایی آیینی_نمادین بازنمایانده می‌شوند. در این رفتارهای آیینی شب آغاز فصل زمستان که به اصطلاح آن را «شب چله» و «شب یلدا» می نامند به شیوه‌های رمزگونه همراه با نمودهایی که ناظر بر تداوم زندگی در کل جامعه از جلوه می نماید.