قهرمان رمان همزاد، گولیادکین، کارمند دولت، مبتلا به جنون افزاینده‌ی تعقیب و آزار، به مردی برمی‌خورد که عینا به او می‌ماند و همنام او است. ابتدا گولیادکین با او دوستی می‌کند و شغلی در اداره‌ی خود برایش دست و پا می‌کند. باقی داستان ماجرای قهرمان را با همزادش مو به مو نقل می‌کند. گولیادکین کم کم حس می‌کند که او تحسین و عنایت بالادستی‌ها و همکارانش را به دست می‌آورد، حال آنکه کوشش خودش در کسب این مزایا بی‌فایده بوده است. در ذهن پریشان او، همزاد رهبر دسیسه‌ای علیه او می‌گردد و او بارها بیهوده می‌کوشد آن آدم گستاخ را لو بدهد. اما اتفاقات آنگونه که او انتظار دارد پیش نمی‌رود. واقع‌گرایی روانشناختی داستایفسکی در کتاب همزاد به جلوه‌های نیرومند ترس و ترحم دست می‌یابد. تجزیه و تحلیل حالت‌های روحی و افکار شخصیت اصلی این کتاب بی‌رحمانه و وسواس برانگیز است...