شرح چند نظریه در افسانه شناسی و نقد یک اصطلاح عنوان فرعی کتاب،روشن گر محتوای کتابی است در بیست فصل در نقد اصطلاح «اسطوره» و مروری گذرا بر چند مکتب اسطوره شناسی. مهم ترین بخش کتاب، که نظر تازه ای در باب افسانه و اسطوره به دست می دهد، کاوشی در سابقه افسانه و پیدایی واژه اسطوره در نوشته های فارسی است. کتاب افسانه اسطوره، نوشتۀ نجف دریابندری می باشد که در بخش اسطوره و اساطیر فروشگاه اینترنتی کتاب Drpublisher قرار گرفته است. باور داشتن به آنچه در افسانه می آید نیازمند دلیل وبرهان نیست. زیرا روشن است که دلیل و برهان ابزارهای اندیشه عقلانی هستند، نه اندیشۀ افسانه ای. از طرف دیگر می دانیم که مردمان بدوی و از طرف دیگر مردمان متمدن هم، به انواع و اقسام افسانه باور دارند، یعنی میان اجزای افسانه نوعی رابطه با یگانگی می بینندواز آن نوعی (معنی) یا حقیقت دریافت می کنند، نه از آن جهت که قانون یا قاعده ای آن ها را به این امر ملزم کند. بلکه چون خود آنها می خواهند آن یگانگی را در افسانه ببینند و چنان حقیقتی را از آن دریافت کنند. این خواهش یک (نیروی واقعی) است. که اجزای پراکندۀ افسانه را فراهم نگه می دارد و از آن معنی وحقیقت می سازد. صورت بیرونی یا عینی این نیرو آیین است. یعنی کار یا کارهایی که از روی سنت در پاره ای مراسم یا مواقع در جوامع بشری انجام می گیرد و توضیح عقلانی یا منطقی آشکاری هم ندارد. افسانه های مرده کهن ممکن است در زمان ما از نو زاییده شوند. یک نمونه از این زایش دوباره روند پدید آمدن و از میان رفتن ایدئولوژی های امروزی است که می توان آن ها را (افسانه سیاسی) نامید. زیرا که ایدئولوژی در جامعه امروزی کما بیش همان کاری را انجام می دهد که افسانه در جوامع (بدوی) برعهده داشته است یعنی در بر گرفتن و پذیرفتنی ساختن تعارض های جامعه و بر پا نگه داشتن نظام اجتماعی موجود.