گنجینه‌ای پراکنده از اسرار در اعماق بایگانی‌های ایران پنهان بود؛ زندگی رازآلود یک ایران‌شناس و گزارش تألیفی‌اش درباره‌ی اقتصاد ایران. این کتاب هم حاوی همین گزارش تراز اول است که تاکنون ناشناخته مانده و هم راوی ادیسه‌ی گزارش‌نویس خبره‌اش، که نیمی از عمر شصت‌ساله‌اش در روسیه گذشت و نیمه‌ی دیگرش در ایران. بخش اول کتاب، با اتکا بر اسناد منتشر نشده‌ی دوایر دولتی ایران، تاریخ زندگی دوپاره‌ی تاکنون ناشناخته‌اش را در قالب نوعی تاریخ‌نگاری خرد چنان رفو می‌کند که هم بر استحاله‌ی سیاست خارجی شوروی در قبال ایران طی اواخر دهه‌ی ۱۳۱۰ و نخستین نیمه‌ی دهه‌ی ۱۳۲۰ پرتو تازه‌ای بیفکند و هم اسراری از حیات رازآلودش در دهه‌های ۱۳۲۰ و ۱۳۳۰ را صورت‌بندی کند. بخش دوم کتاب نیز گزارشی را برای نخستین بار به انتشار می‌رساند که درباره‌ی اقتصاد ایران در واپسین ماه‌های عصر رضاشاهی نوشت. با احضار این گزارش تاکنون متروک‌مانده، اکنون می‌توان نویسنده‌اش را در جایگاه ویژه‌ای نشاند: نیکلا راست در مقام نخستین اقتصاددان تجربی برجسته در تاریخ اندیشه‌ی اقتصادی ایران.