همه کتابهای بالزاک در یک کتاب خلاصه می شود: کتاب زنده، تابناک و پرباری که لابه لای صفحات آن، تمامی تمدن معاصر ما، با حالت شگفت و دهشتناک غریبی که با واقعیت درآمیخته، در رفت و آمد، تکاپو و جنبش است، کتاب شگفت انگیزی که هرچند سراینده اش آن را کمدی نامیده، اما جای آن داشت تاریخ بنامدش، کتابی که در بردارنده همه شکل ها و سبک هاست، کتابی که فراتر از تاسیت به سونتون می رسد و بومارشه را پشت سر گذاشته و تا مرز رابله به پیش می تازد، کتابی که هم مشاهده است و هم تخیل... آقای دو بالزاک در میان بزرگترین ها، از پیشگامان، و در میان بهترین ها از والاترینان بود... نویسنده این اثر سترگ و شگفت بی آن که خود بداند، خواه بخواهد، خواه نخواهد، چه بپذیرد و چه نپذیرد، در هر حال از نژاد پرتوان نویسندگان انقلابی است... از سخنرانی ویکتور هوگو بر آرامگاه بالزاک