«تاریخ ایران باستان» اثری سه جلدی است که به قلم «میرزا حسن خان پیرنیا» مشهور به «مشیرالدوله» در زمینة تاریخ ایران پیش از اسلام به نگارش درآمده است. پیرنیا در این مجموعه ابتدا مطالب مورخان باستانی را در زمینة یک مطلب و رویداد تاریخی ذکر می‌کند و سپس، در یک جمع‌بندی به تجزیه‌وتحلیل آن‌ها می‌پردازد. موضوع اصلی جلد نخست، شرح سرگذشت ایران در عصر ماد و هخامنشی تا پایان عصر خشایار شاه است. در کنار تاریخ ایران، رویدادهای تاریخی مناطقی مانند مصر، آشور، بابل، سوریه، فلسطین و ... نیز مطرح می‌شود. دومین جلد از مجموعه "تاریخ ایران باستان" با شرح وقایع "سلطنت اردشیر اول، دراز دست" آغاز می‌شود و با "مراجعت اسکندر به ایران" و ذکر خصایل و کارهای او به پایان می‌رسد. سومین جلد از مجموعه حاضر با این مباحث تدوین شده است: "حکومت جانشینان اسکندر" شامل: "نزاع مقدونی‌ها در اطراف نقش اسکندر، انتخاب پادشاه نیابت سلطنت پردیکاس"، "درافتادن سرداران اسکندر با یکدیگر، نیابت سلطنت آنتی پاتر، مخاصمه آنتی‌پاتر تقسیم ثانوی ایالات"، "نیابت سلطنت پولیس پرخون، دوام نزاع سرداران با یکدیگر"، "مخاصمه اومن و آنتی‌گون با یکدیگر"، "کاساندر و المپیاس"، "اتحاد اول جانشینان دیگر بر ضد آنتی‌گون"، "کشتار در خانواده اسکندر"، "اتحاد ثانوی جانشینان بر ضد آنتی‌گون"، "پادشاهان سلوکی"، "اوضاع دولت سلوکی و تشکیلات آن"، "کوشش سلوکی‌ها برای یونانی کردن مشرق"، "دول آسیای صغیر"، "مصر و بطلمیوس‌ها یا بطالسه"، "مقدونیه"، "نظری به جغرافیای پارت"، "تاسیس دولت پارت و راندن سلوکی از ایران"، "اوج اعتلای دولت پارت"، "دولت پارت در انحطاط است"، "تاریخ پارت موافق مدارک شرقی"، "مورخین و نویسندگان ارمنستان"، "استنباطات دیگر در باب اشکانیان