فصل نخست کتاب به بیان تاریخچه‌ی مختصری از قصه، داستان، داستان کوتاه و رمان و چگونگی پیدایش و رشد آن‌ها اختصاص یافته است. در فصل دوم نگارنده، نخست به تنوع و تعدد تعاریف رمان اشاره و بر مساله‌ی گرایش رمان به واقع‌گرایی (از آغاز پیدایش) تاکید می‌کند. سپس توجه خویش را به تاریخچه‌ی رمان و زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی و ادبی پیدایش آن معطوف می‌نماید. "اصول و مفاهیم رئالیسم"، "معرفی نویسندگان پیشگام رئالیستی"، "رمان واقعیت"و "واقع‌گرایی در ساختمان رمان" موضوعات اصلی فصل سوم کتاب هستند. در فصل پایانی کتاب نیز با گزینش سه رمان واقع‌گرا، عناصر شاخص رئالیستی بودن آن‌ها به بحث گذاشته شده است. در هر بخش، نگارنده به زندگی صاحب اثر و آثار داستانی‌اش، خلاصه‌ی رمان برگزیده و گرایش آن به واقعیت پرداخته و بر شیوه‌ی شخصیت‌پردازی رئالیستی نویسندگان آن‌ها که وجه مشترک رئالیسم در همه‌ی آن‌هاست تاکید کرده است. هم‌چنین چگونگی نقد شیوه‌ی پرداخت رئالیستی شخصیت‌ها مطمح نظر نویسنده بوده است. این رمان‌ها عبارت‌اند از: "چشم‌هایش/ بزرگ‌علوی"، "مدیر مدرسه/ جلال آل احمد" و "همسایه‌ها/ احمد محمود".