«ایدئولوژی آلمانی» که یکی از نخستین آفریده‌های اندیشه تئوریک کارل مارکس و فریدریش انگلس می‌باشد، حاوی احکام بنیادین و تحلیل‌های داهیانه از تاریخ، یا به سخن آنان اقتصاد در حال عمل است که در آن برای نخستین بار استنباط ماتریالیستی تاریخ عرضه می‌شود. «ایدئولوژی آلمانی» علاوه بر توضیح اساسی‌ترین اصول ماتریالیسم تاریخی، یک دایرة‌المعارف کامل اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و هنری است که در آن جوانب مختلف زندگی اجتماعی به تصویر و نقد کشیده می‌شود و خطوط کلی جامعه آینده که غناء افکار در چشم‌انداز علمی از آن به مدارجی می‌رسد که تاکنون نیز موجب حیرت است، ترسیم می‌گردد. مارکس و انگلس در «ایدئولوژی آلمانی» موفق به کشف نیروهایی ـ نیروهای مولده ـ می‌شوند که مناسبات اجتماعی را تعیین می‌کند؛ این نیرو آنان را به کشف قوانین حاکم بر حرکت دیالکتیکی نیروها و مناسبات تولید و قوانین حاکم بر جایگزینی یک ساختار و صورت‌بندی اجتماعی و اقتصادی با ساختار و صورت‌بندی اجتماعی و اقتصادی دیگری هدایت می‌کند.