رابطه تاریخ و نظریه از جمله مباحث چالش برانگیز این سال‌ها میان تاریخ پژوهان ایرانی و علاقه‌مندان به تاریخ است. از همان آغاز طرح این موضوع ما شاهد نوعی دو دستگی بین مورخان بودیم. بسیاری از مورخان که عموما متعلق به نسل‌های قدیمی‌تر تاریخ‌نگاری ایرانی هستند با استفاده مورخان از ابزارهای نظری مخالف هستند اما نسل جدیدی بر رابطه تنگاتنگ تاریخ و نظریه تاکید دارند. برای این نسل از تاریخ‌نگاران، مورخ بدون داشتن ابزارهای نظری و تحلیلی علمی امکان فهم لایه‌های پنهان متون و به ‌طور کل پدیده‌های تاریخی را ندارد و در این میان چارچوب‌های معرفتی جدیدی مورد نیاز است که تنها از قبل آشنایی بالا با متون نظری حاصل می‌شود. به همین جهت طی دو دهه اخیر شاهد یک حرکت جمعی در قالب ترجمه و تالیف در راستای آشنایی با متون نظری در حوزه تاریخ‌نگاری هستیم که در نوع خود در تاریخ معاصر ایران بی‌نظیر است. در این میان به تازگی کتاب مهم «خانه‌های تاریخ: خوانشی انتقادی از تاریخ و نظریه در سده‌ی بیستم‮» نوشته مشترک آناگرین و کاتلین تروپ با ترجمه بهزاد کریمی روانه بازار نشر شده که دقیقا به همین موضوع رابطه تاریخ و نظریه می‌پردازد و زمینه‌ها و حوزه‌های معرفتی تاریخ‌نگاری را مورد بررسی قرار داده است.