"تحول و دگرگونی یافتن اسلام از یک دین، به صورت یک تمدن بزرگ جهانی، در دهه‌های اخیر موضوع بررسی‌های بسیار قرار گرفته است .اسلام همین که از زادگاه خود، شبه جزیره عربستان، به بیرون انتشار یافت رهاوردهای فکری جمع کثیری از افراد، جماعات و فرهنگ‌های مناطقی که در نهایت، جهان اسلام را به وجود آوردند، آن را غنی ساخت .در حقیقت، تا قرن چهارم / دهم، تمدن اسلامی را تنوع و تکثر سنت‌های ادبی و عقلانی در زمینه‌های مختلف علم و دانش مانند کلام، فقه، فلسفه، ادبیات، تصوف، هنر و صنعت و علوم طبیعی مشخص می‌ساخت ."برای بحث درباره اهمیت این موضوع‌ها و بررسی درباره این تحولات و دگرگونی‌ها در تاریخ و تمدن اسلامی و چگونگی گردش و گسترش آن و فلسفه اسلامی، موسسه "تحقیقات اسماعیلی "در سال 1994سمیناری تحت عنوان "سنت‌های عقلانی در اسلام "در ملورسنتر، کالج چرچیل، دانشگاه کیمبریج برگزار نمود .مقالات عرضه شده در این سمینار در مجموعه حاضر به چاپ رسیده‌اند . عناوین مقالات و نویسندگان آنها عبارت‌اند از" :زندگی عقلانی در چهار سده نخستین اسلام/ هیو کندی"، "پژوهش علمی و فلسفی :دستاوردها و واکنش‌ها در تاریخ اسلام/ الیور لیمن"، "سنت عقلانی در اسلام/ محسن مهدی"، "حدود درست کیشی در اسلام/ نرمان کالدر"، "زندگی عقلانی در میان اسماعیلیان :یک چشم‌انداز کلی/ فرهاد دفتری"، "ناصر خسرو :متفکر فاطمی/ الیس سی.هانسبرگر"، "عقل و تجربه عرفانی در تصوف/ انماری شیمل"، "ملاحظاتی چند درباره محیط عقلانی دینی ایران در عصر صفویه/ جان کوپر"و "زن نصف مرد؟ بحران معرفت‌شناسی مذکر در فقه اسلامی/ عبدالعزیز ساچدینا "و "اسلام امروز میان سنت و جهانی‌گری/ محمد ارکون ."گفتنی است کتاب با پیش گفتار تنظیم کننده اثر دکتر فرهاد دفتری و شرح حال کوتاهی از نویسندگان مقالات، همچنین دیباچه‌ای به قلم "دکتر عزیز اسماعیل "که مقاله افتتاحیه او در سمینار یاد شده است، آغاز می‌گردد و با کتاب نامه و نمایه اسامی به پایان می‌رسد .