نویسنده در پیش‌گفتار کتاب دربارۀ نام‌گذاری کتاب گفته است: «کتاب را «هفت شهر شعر» نام نهاده‌ایم؛ هفت ستاره در آسمان پهناور و بی‌انتهای شب که ما مجازاً آن را برای نگاهی نقادانه بر آثار هفت شاعر ملی زبان فارسی برگزیده‌ایم! فردوسی و خیام، نظامی و مولوی، سعدی و حافظ و هفتمین گزینۀ ما در این مجموعه، عبید زاکانی رند هجاگوی طنزپرداز است و دلیل گزینش وی، سرزدن به ژانر هنری و دشوار طنز بوده، همراه با شناساندن علمی و ادبی این شیوۀ دیروزی و امروزی سخن که همواره یکی از دست‌مایه‌های هنری ادبی بعضی از شاعران و نویسندگان در ایران و جهان است». فصل اول جلد اول کتاب، موشکافی‌ها و تحلیل‌هایی است از ادبیات و شعر به طور کلی که دربارۀ علل و عوامل دلبستگی ایرانیان به شعر گفتگوهای نقادانه و جدید صورت گرفته است. فصل دوم نگاهی است نقادانه و مدرن بر کارنامۀ ادبی ـ هنری هفت شاعر کلاسیک زبان فارسی؛ شاعرانی که از دیرباز نزد مردم عزیز و گرامی بوده‌اند و به‌حق می‌توان آنان را شاعر ملی نام نهاد. بخش نخست از جلد دوم کتاب، کندوکاوی است دربارۀ علل و عوامل روی‌آوری جامعۀ ایرانی به پدیده‌ای به نام تجدد یا مدرنیته که در سال‌های پایانی دوران قاجار با انقلاب مشروطه شتاب یافت و تأثیرات انقلاب مشروطه در همۀ ارکان اجتماع آن روز خود را نشان داد و طبعاً شعر و ادبیات نیز تأثیرات عمیق و زیروروکننده‌ای از این تحول عظیم اجتماعی دریافت کرد. سپس در بخش دوم به سبک جلد اول، نگاهی نقادانه به کارنامۀ ادبی ـ هنر هفت شاعر معاصر افکنده شده است. سراسر کتاب به شیوه گفت‌وشنود شکل گرفته است؛ به این معنا که استاد در پاسخ به پرسش‌های مطرح‌شده، مطالبی را پاسخ داده و در میانۀ گفتگو، پرسش‌ها و بحث‌های تازه‌ای به میان آمده و رشته سخن همچنان ادامه یافته است.