انتشارات ایران - ۱۳۶۶
در اثر حاضر، ضمن بررسی زمینهها، علل و رخدادهای قیام سیام تیر 1331در حمایت از رهبران و مبارزان ضد استعماری برای ملی شدن صنعت نفت، به نقش شخصیتها و گروههای مختلف و دخالت دولتهای بیگانه،اشاره گردیده است.کتاب حاضر از این نظر که نویسنده در متن حوادث بوده حائز اهمیت است.روز ۲۵ تیر۱۳۳۱ دکتر محمد مصدق برای مذاکره درباره ی ماده ی واحده ی اختیارات و اعلام اسامی وزیران دولت خود به دیدار شاه رفت .
در این دیدار که از ساعت ۱۱ صبح تا حدود ۳ بعدازظهر ادامه داشت ، ابتدا دکتر مصدق نارضایتیاش را از مخالفت اکثر نمایندگان مجلس شورای ملی و همچنین نمایندگان مجلس سنا نسبت به ماده واحده ی اختیارات بیان کرد و درباره ی ضرورت تصویب آن ماده ی واحده برای اجرای اصلاحات اقتصادی ، مالی ، پولی ، و اداری در کشور توضیح داد.
در این دیدار، به احتمال زیاد ، دکتر مصدق از شاه خواسته بود نمایندگان طرفدار خود را در مجلس شورا و مجلس سنا برای تصویب اختیارات درخواستی دولت ترغیب کند. از نظر دکتر مصدق اجرای اصلاحات مورد نظر دولت بدون تصویب اختیارات درخواستی امکانپذیر نبود.به نوشته ی روزنامه ی کیهان ، دکتر مصدق در همان دیدار به شاه میگوید : « در صورتی که مجلس با اعطای اختیارات به دولت موافقت نکند ادامه کار برای ایشان مقدور نخواهد بود.»
سپس دکتر مصدق اسامی وزیران مورد نظر خود را اعلام کرد و درباره ی وزیر جنگ متذکر شد : « وزارت جنگ را خود اینجانب برعهده میگیرم. » شاه که ارتش را تکیهگاه و عامل پایداری سلطنت خود میدانست و تا آن زمان ـ هرچند برخلاف قانون اساسی ـ وزیر جنگ با صلاحدید او تعیین شده بود ، تأملی میکند و میگوید : « درباره وزیر جنگ خوب بود مشورتی میشد ؛ زیرا به عقیده من باید شخص مورد نظر ما بر رأس این کار باشد.» در برابر اصرار دکتر مصدق بر تصدی وزارت جنگ و تأکید بر اینکه « اینجانب نخستوزیر میباشم و حق این است که وزیر جنگ را خود انتخاب کنم .»
شاه به صراحت نگرانی خودش را بر زبان آورد : « پس بگویید من چمدان خود را ببندم و از این مملکت بروم.» دکتر مصدق برای رفع نگرانی شاه میگوید : « چون این وضع [رفتن شاه از ایران] برای اینجانب قابل قبول نیست لذا با کمال تأسف ناگزیر به استعفا میباشم.» سپس برمیخیزد که از اتاق خارج شود « ولی اعلیحضرت پشت درب اتاق که بسته بود ، ایستادند و از خروج من ممانعت فرمودند.» شاه که در آن مقطع همچنان موافق نخستوزیری دکتر مصدق بود ، تاکید میکند : « صلاح در این است که شما به کار ادامه دهید و وزیر جنگ نیز با صلاحدید من تعیین شود.»
وقایع سی ام تیر نایاب
حسین مکی



























































