روسیه در دوران دیکتاتوری نیکلای اول، دچار فساد، رشوه خواری، ظلم و بیداد مالکان و اشراف نسبت به توده ی مردم بوده است.
نویسنده که وضعیت آن دوران را دیده، موشکافانه، با طنزی تلخ همه ی این نارسایی ها، فسادهای مالی و اخلاقی به ویژه در ارکان و سازمان های دولتی را در قالب شخصیت جاه طلب و پول دوست به نام چیچیکوف که در ادبیات روس شبیه ابلومف شهرت خاصی پیدا کرده و بعد هم در چهارچوب ماجرایی مسخره یعنی خریدن رعیت های مرده ای که اسم شان از آمار زنده ها حذف نشده و از آن ها برای گرو گذاشتن در بنگاه رهنی و گرفتن وام میتوان استفاده کرد آورده است.
چیچیکوف ضمن سفرهایی که میکند با شخصیت هایی برمیخورد که نماینده ی طبقه های روسیه ی تزاری و نحوه زندگی سنت ها، بی عدالتی ها روحیه هایی گاه مسخره گاه دردناک و به طور خلاصه تصویر بسیار دقیق و تمام نمایی است از زندگی مردم روسیه آن زمان.
اهمیت این شاهکار به جاماندنی گوگول فقط در شناساندن و تجزیه و تحلیل مردم روسیه نیست، بلکه درس بزرگ و روشن بینانه ایست برای همه مردم دنیا که کم وبیش دچار همین نارسایی ها فسادها، و ظلم و جورهای حکام خودگامه هستند که مانند زالو به جان شان افتاده وخون شان را تا آخرین قطره می مکند.
