«مجموعه پنج‌جلدی مقالات خلیل ملکی» حاصل پنج سال تلاش رضا آذری‌شهرضایی است که با جست‌وجو در آرشیوهای متعدد و نایاب، جمع‌آوری و تدوین شده است. مجموعه حاضر نه‌تنها سیری است در منظومه فکری خلیل ملکی به‌عنوان یکی از چهره‌های اثرگذار در تاریخ و سیاست ایران، بلکه از خلال مقاله‌های او بخش اعظمی از تاریخ و سرنوشت ملت ایران بازسازی می‌شود.
رضا آذری‌شهرضایی درباره خلیل ملکی و این مجموعه در مقدمه جلد اول نوشته است: «خلیل ملکی همان‌گونه که این مجموعه مقالات و نوشته‌ها نیز گواه آن است از معدود فعالان و شخصیت‌های سیاسی ایران معاصر بود که خصوصیاتی چون عمل‌گرایی در اخلاق‌گرایی و واقع‌بینی را توأمان دارا بود. او درحالی‌که در همه حال نقدها و اعتراضات صریحی را علیه حکومت پهلوی مطرح می‌کرد، ولی هیچ‌گاه باب مذاکره را مسدود نمی‌دانست».
جلد اول این مجموعه درباره «حزب توده» حاوی مقالاتی است که ملکی بین سال‌های ١٣٠٩ تا ١٣٣٥ نوشته است. نخستین سال‌های روزنامه‌نگاری او با نقد دستگاه حکومت رضاشاه آغاز می‌شود. رویکردی که پیامدهای بسیاری برای او دارد؛ قطع بورس تحصیلی، اخراج از آلمان و دستگیری‌اش همراه با گروه موسوم به «٥٣ نفر». به‌زودی زندگی سیاسی و حرفه‌ای او با حزب توده و مطبوعات وابسته گره خورد و در این مجلد می‌توان منظومه فکری او و شکل مواجهه‌اش با دستگاه حکومت را از نظر گذراند.
