کتاب «گیلگمش» یکی از حماسه‌های ادبی و کامل در تاریخ باستان است، احمد شاملو آن را به فارسی برگردانده و مرتضی ممیز آن را تصویرسازی کرده است. از میان آثاری که از ادبیات سومری و بابلی به جای مانده است، اسطوره گیل‌گمش، مشهورترین است و احتمالاً سی و پنج قرن پیش سروده شده است. به نظر برخی کهن‌ترین حماسه موجود در تاریخ جهان است. این حماسه به صورت شعر به زبان اکدی و به خط میخی است و در شهر نینوا در عراق کنونی کشف شده است. کامل‌ترین متنی که از آن به ما به ارث رسیده است، متنی است که بر الواحی از خشت نگاشته، آن گاه در کوره پخته‌اند. این مجموعه شامل ۱۲ لوح ۳۰۰ سطری است. این حماسه‌ی بلند، ماجراهای زندگی گیلگمش را شرح می‌دهد. حماسه با توصیف توانمندی و خصوصیات پهلوانی گیلگمش، پادشاه اوروک آغاز می‌شود. خدایان او را با شجاعت و ابعاد جسمانی فوق بشری آفریده‌اند، اما او چنان بر مردم ستم روا می‌دارد که ساکنان شهر از مادر خدایان درخواست می‌کنند که رقیب و هماوردی برای گیل‌گمش خلق کند تا با وی به مقابله برخیزد. آرورو (الهه بزرگ قالب پرداز) انسانی را با نام اِنکیدو می‌آفریند، اما انکیدو برخلاف هدف آفرینش‌اش با گیل‌گمش پیمان برادری می‌بندد. آن‌ها به اتفاق هم، دست به رشادت‌های گوناگون می‌زنند. از آن جمله، غول جنگل سدر، هومبابا را نابود می‌سازند، در بازگشتشان به اوروک ایزد بانو ایشتر (الهه عشق) شیفته گیل‌گمش می‌شود، گیل‌گمش ابراز علاقه‌ی الهه را رد می‌کند، ایشتر خشمگین می‌شود و از پدرش آنو (خدای آسمان) می‌خواهد تا گاو نر مقدس را برای مقابله با گیل‌گمش از آسمان بفرستد.....  قسمتی از کتاب را با هم مرور می‌کنیم: «آنک نرگاوِ آسمان، که بر دانه‏ها و بر کشتزاران بر همه جانبی می‏تازد. بیرونِ حصارهای بلند اوروک همه جا کَرت‏ها را به پای می‏مالد و دَمِ آتشین‏اش به آنی صد مرد را نابود می‏کند. همچنان‏که به حمله پیش می‏تازد انکیدو به کناری جسته شاخِ او را به دست می‏گیرد.
نرگاو خروش‏کنان بازمی‏آید و انکیدو دیگر بار به همآوردی او پیش می‏جهد. پس به چُستی از سرِ راهش به کناری می‏خزد و کُلفته‏ی دُنب نر گاو را به چنگ می‏آورد و هم در این هنگام گیل‏گمش دشنه‏ی خود را در کتف نرگاو می‏نشاند و جانورِ آسمان با خروشی دردمندانه بر خاک فرود می‏آید.
اینک انکیدو است. دهان باز کرده با او، با گیل‏گمش چنین می‏گوید: ای رفیق! ما نامِ خود را بلند آوازه کردیم. ما نرگاوِ آسمان را به خون درکشیدیم!» «گیلگمش» را نشر چشمه منتشر کرده است.